Lokale overheid | Fraude en continuïteit in de controleverklaring 2022

Accountants zijn vanaf controlejaar 2022 verplicht om in hun controleverklaring te rapporteren over de werkzaamheden die zij hebben verricht op het gebied van fraude en continuïteit.

Deze verplichting voor alle organisaties in Nederland (dus zowel profit als non-profit) is ontstaan doordat de gebruikers van de jaarrekening hier behoefte aan hebben. Bijvoorbeeld toezichthouders, investeerders en banken willen vaak weten welke werkzaamheden de accountant verricht op het gebied van fraude en continuïteit bij de controle van een jaarrekening. Zij hebben behoefte aan meer transparantie op deze gebieden. Om die reden is besloten dat het voor accountants verplicht wordt om hierover vanaf controlejaar 2022 te rapporteren in hun controleverklaring. Deze verplichting geldt ook voor jouw gemeente.

Advies voor rapportering over fraude

De rapportering hierover komt tot uitdrukking in de controleverklaring. De op te nemen tekst is vormvrij. De beroepsgroep voor accountant adviseert het volgende op te nemen in de controleverklaring over fraude:

• de frauderisico’s die aandacht vereisten bij de controle van de accountant;
• een verwijzing naar toelichtingen in jaarrekening;
• een kort overzicht uitgevoerde werkzaamheden van de accountant;
• een indicatie van de uitkomst van die werkzaamheden van de accountant;
• belangrijke waarnemingen van de accountant;

Of een combinatie van bovenstaande elementen.

Advies voor rapportering over continuïteit

De tekst in de controleverklaring inzake continuïteit zal zich richten op welke wijze tijdens de controle ingespeeld is op onder meer:

• de geschiktheid de gehanteerde veronderstellingen;
• de mogelijkheid om de risico’s vanuit de bedrijfsvoering financieel op te vangen (Het weerstandsvermogen);
• de mogelijkheid om de bedrijfsvoering zonder tussenkomst van de provinciale toezichthouder voort te zetten;
• het opstellen en presenteren van de financiële overzichten.

Hoe wij hierop inspelen is een kwestie van professionele oordeelvorming en wordt aangepast aan de specifieke omstandigheden en complexiteit van de controle.
De tekst is vrij in te richten door een accountant en in de controleverklaring kan ingegaan worden op:

• de aangelegenheden die aandacht vereisten bij de controle;
• een verwijzing naar eventuele toelichtingen in de financiële overzichten;
• een kort overzicht van de uitgevoerde werkzaamheden;
• een indicatie van de uitkomst van de werkzaamheden van de accountant

In alle opdrachtbevestigingen die wij recent hebben verzonden voor het uitvoeren van de controle opdracht 2022 hebben wij hier nadere aandacht voor gevraagd.

Aandacht voor fraude in publieke sector toegenomen

De aandacht voor fraude in de publieke sector is de laatste jaren toegenomen. Er kan sprake zijn van interne fraude door ambtenaren of bestuurders binnen de overheid, of externe fraude jegens de overheid. Het gaat dus om fraude van zowel derden als medewerkers. Fraudebeheersing is een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de eerste en tweede lijn.

Wij adviseren onze klanten een eigen fraudeanalyse te maken en eventuele acties daarop te ondernemen in de interne beheersing. Voor het identificeren en analyseren van frauderisico’s kan de zogenoemde fraudedriehoek gehanteerd worden. Dit is een beproefd instrument waarmee drie essentiële onderdelen van fraude in beeld worden gebracht:

• de gelegenheid,
• de motivatie en
• de rationalisatie

Voor de gelegenheid is het raadzaam te verkennen welke typen activiteiten, werkgebieden en processen kwetsbaar zijn voor fraude. Ook kunnen omstandigheden die de kwetsbaarheid verhogen of ‘rode vlaggen’ binnen de fraudedriehoek in kaart worden gebracht. Onderzoek laat namelijk zien dat bestedings-, prestatie- en tijdsdruk en de samenloop van publieke en private activiteiten extra kwetsbaarheden meebrengen.

Verder adviseren wij om ervoor te zorgen dat alle betrokkenen zich bewust zijn van het belang van goede interne controles, goed voorbeeldgedrag van leidinggevenden (‘tone at the top’) en vroege signalering van fraude.

Continuïteit

Voor de lokale overheid geldt ook dat in de controleverklaring met ingang van 2022 gerapporteerd moet worden over continuïteit. De commissie BADO is gevraagd meer uitwerking te geven aan deze ontwikkeling middels een notitie over de passages in het jaarverslag en de jaarrekening.

Meer informatie

Wil je meer weten over deze nieuwe verplichtingen voor accountants en wat ze voor jouw gemeente betekenen? Neem gerust contact op met onze specialisten. Zij vertellen er graag meer over.