Lering trekken uit recente crises blijkt niet vanzelfsprekend

Roland, jij bent ondernemer én adviseur. Welke lering heb je zelf getrokken uit recente crises?

“Dat is toch vooral dat je je organisatie op de juiste manier moet structureren, zodat je zelfs in extreme omstandigheden voldoende grip op de zaken houdt. Als adviseur raad ik de ondernemers die ik spreek aan om in die zin echt in actie te komen. Veel van hen hebben de afgelopen crises overleefd, onder andere door gebruik te maken van de door de overheid opgetuigde regelingen. De een had het moeilijker dan de ander maar met goed ondernemerschap hebben zij de zaken overeind gehouden. Het gevaar schuilt erin dat je, zodra je de wind weer mee hebt, in vliegende vaart doorgaat waar je gebleven was. In mijn ogen laat je dan belangrijke kansen liggen als het gaat om de weerbaarheid van je onderneming. Soms is het beter om tóch even terug te kijken, zodat je goed vooruit kunt.”

Loopt ondernemend Nederland met oogkleppen op?

“Nee hoor. We kunnen natuurlijk niet alles over een kam scheren. Naar mijn ervaring hebben de grotere ondernemingen het qua structurering over het algemeen goed voor elkaar. Veel MKB-ondernemers kunnen echter nog wel het nodige aanscherpen als zij continuïteitsrisico’s willen voorkomen. Zij zijn kleiner georganiseerd en kennen gewoon niet alle mogelijkheden die er zijn om zaken veilig te stellen.”

Waar moeten zij beginnen?

“Het begint al met basale zaken als je rechtsvorm en hoofdelijke aansprakelijkheid. Ik vraag mij voor een aantal ondernemers oprecht af waarom zij nog in een eenmanszaak of vof zouden willen ondernemen. Waarschijnlijk staren zij zich blind op de fiscale voordelen maar zien hierbij de (financiële) risico’s over het hoofd. In situaties, zoals we die in de afgelopen periode gezien hebben, zijn zij privé ultiem kwetsbaar. Bij een onverhoopt faillissement zijn zij werkelijk alles kwijt. Het oprichten van een holding, met eventueel een tussenholding, en een werkmaatschappij neemt al veel risico’s weg.”

Heb je een voorbeeld van zo’n risico?

Neem bijvoorbeeld een machinefabriek met een holding en een werkmaatschappij. Je brengt de machines en je kapitaal onder in de holding. Met de werkmaatschappij sluit je juist weer alle overeenkomsten af, die bij een faillissement pijn zouden kunnen doen. Denk bijvoorbeeld aan arbeidscontracten, huurovereenkomsten, leaseverplichtingen en leningen. Als je dan door onvoorziene omstandigheden je rekeningen niet meer kunt betalen, vraag je voor de werkmaatschappij faillissement aan. Vervolgens koop je met je opgebouwde kapitaal in de holding de machines uit de boedel terug en brengt ze in een nieuw opgerichte werkmaatschappij onder. Bij wijze van spreken kun je dan, met je veiliggestelde machines, de volgende dag alweer doorstarten.”

Eigenlijk heeft het allemaal vooral te maken met hoofdelijke aansprakelijkheid?

“Klopt. Door niet of zo beperkt mogelijk hoofdelijk aansprakelijk te zijn, heb je altijd een uitweg als je in de problemen komt. Veel ondernemers beseffen onvoldoende in welke mate zij in privé geraakt kunnen worden als het mis gaat. Qua structuren, ook fiscaal, is het belangrijk om je zaken strak in orde te hebben. Heeft de belastingdienst jou, je holding en je werkmaatschappijen bijvoorbeeld aangemerkt als een fiscale eenheid voor de btw, dan ben je voor hen hoofdelijk aansprakelijk. Daar kun je niet veel aan doen, maar je kunt er wel rekening mee houden. En als je in je vanuit privé of met een je ene werkmaatschappij een rekening-courant schuld hebt bij de andere, dan zal bij een faillissement de curator altijd aan de bron het geld komen halen. In dit laatste geval kun je structureren wat je wil, maar gaat het uiteindelijk misschien toch mis, met alle niet te repareren gevolgen van dien. En dat had je kunnen zien aankomen.”

Wat kunnen ondernemers nog meer doen?

“Nog heel veel. Bij mijn adviesklanten hamer ik er bijvoorbeeld altijd op dat zij alle zaken juridisch goed moeten vastleggen in overeenkomsten. Doe je dit niet, dan kan een curator het je bij een faillissement alsnog knap moeilijk maken. Die zal tijdens een eventuele discussie als eerste de vraag stellen: ‘waar ligt dat dan vast?’ En dan zit je uiteindelijk alsnog met de gevolgen. En dát willen we nou juist graag voorkomen.”