Fenomeen brownwashing verraste Anouk bij scriptie-onderzoek duurzaamheid
Voor haar masterscriptie Accountancy & Control onderzocht Anouk Boerman de mogelijke mismatch tussen wat bedrijven over duurzaamheid rapporteren en wat ze daadwerkelijk uitvoeren. Anouk verwachtte te stuiten op greenwashing, maar tot haar verrassing stak juist ook het tegengestelde fenomeen de kop op: brownwashing. Zij besloot haar focus hiernaar te verplaatsen.
Vooral aandeelhouders blijken volgens Anouk veel invloed te hebben op de inhoud van duurzaamheidsrapportages van bedrijven. Binnen de Old boys netwerken leeft volgens haar veelal de gedachte dat geld niet stinkt. De invloed van die netwerken werkt volgens het onderzoek van Anouk vooral greenwashing, maar ook brownwashing in de hand. “Investeerders willen het liefst zo snel mogelijk, zo véél mogelijk rendement op hun aandelen behalen. In dit licht bezien kan het lonend zijn om meer producten of diensten aan de man te brengen met een misleidend groen verhaal. Greenwashing dus. Het kan echter óók lonen om aandeelhouders juist zoet te houden door al genomen, op het eerste gezicht, kostbare duurzaamheidsmaatregelen te verdoezelen. Dat noemen we brownwashing. Beide handelswijzen zijn misleidend en zetten de rem op de noodzakelijke verduurzaming”, zegt Anouk.
Individualisme vs. collectivisme
Anouk betrok landen wereldwijd in haar onderzoek. Er bleek een verschil te zijn tussen landen met een individualistische grondhouding en landen die collectivisme ondersteunen. Bedrijven in de meer collectivistische landen – waar er meer oog is voor het belang van het gezin, de familie en de samenleving als geheel – bleken zich transparanter op te stellen rondom duurzaamheid. Anouk: “Mensen binnen dergelijke samenlevingen blijken veel meer open te staan voor een bedrijfsvoering die integrated thinking ondersteunt. De benadering waarbij bedrijven zowel financiële als niet-financiële aspecten in hun besluitvormingsprocessen integreren. Waar in de individualistische landen vooral greenwashing voorkomt, doen de collectivische landen vooral aan Brownwashing. Dit laatste niet eens bewust. Deze mensen zien niets unieks aan hun handelswijze en vinden het niet nodig om erover te spreken.”Masculien vs. Feministisch
Ook was er een verschil te zien tussen zogenaamde masculiene (bijvoorbeeld VS) en feministische landen (Bijvoorbeeld Zweden). Anouk: “Duidelijk is dat de masculiene landen meer individualistische kenmerken hebben en dus meer aan greenwashing doen. De feministische landen hebben meer collectivistische kenmerken, meer brownwashing dus. Daar waar de betrokkenheid van vrouwen groter is, is er meer oog voor de sociale – en mileuaspecten in beleidsontwikkeling.
Cherrypicking
Rapporteren over duurzaamheid staat nog in de kinderschoenen. En het vertrouwen in de rapportages die nu gemaakt zijn is over het algemeen nog laag. De oorzaak hiervan is volgens Anouk het gebrek aan regels en richtlijnen: “Cherrypicking is nog aan de orde van de dag. Bedrijven kiezen nu vaak nog zelf waar zij wel en niet over rapporteren. Wat voordelig voor hen uitpakt, vergroten zij uit. En wat ze liever onder het kleed schuiven, laten ze weg.”
CSRD voor meer transparantie
De willekeurige wijze van rapporteren, zoals Anouk die schetst, krijgt met ingang van 2025 veel minder ruimte. Met de komst van CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) wordt duurzaam rapporteren voor grote bedrijven net zo belangrijk als financieel rapporteren. Wie, verplicht te rapporteren, zaken kenmerkt als niet materieel (zonder impact) en ze dus niet nader uitwerkt, moet dit verantwoorden. Een accountant moet de rapportage – en dus ook deze verantwoording – goedkeuren.
Anouk is voorstander van de komst van CSRD: “CSRD-rapportages zullen bedrijven in een transparanter licht zetten. En omdat iedereen op dezelfde manier gaat rapporteren, kun je bedrijven ook beter met elkaar vergelijken als je er zaken mee wilt doen, of overweegt er te gaan werken.”
Shift in mindset nodig
Rapporteren volgens CSRD maakt volgens Anouk dat greenwashing en brownwashing in de toekomst minder lonend zullen zijn: “Een groeiend aantal klanten, maar ook arbeidskrachten willen zakendoen met – of werken bij een bedrijf dat het aantoonbaar goed voorheeft met mensen en het milieu. De verandering van mindset is aan die zijde al begonnen. Als steeds meer aandeelhouders ook gaan inzien dat individualisme op de lange termijn minder oplevert, dan hebben we samen denk ik een heel belangrijke stap gezet.”
Anouk Boerman
- Geboren in 1999
- Werkt als Gevorderd Assistent Accountant Controle bij Stolwijk Kelderman
- Gevolgde studies: Bachelor Economie en Bedrijfseconomie en Master Accounting & Control.
- Anouk koos voor werken bij Stolwijk Kelderman, omdat zij daar direct deel kon uitmaken van het duurzaamheidsteam. Samen met een groep collega’s bereidt zij kantoor en klanten voor op de komst van CSRD.
